Tuz Gölü
Tuz Gölü, İç Anadolu bölgesinde yer alan, uzunluğu 80 kilometre, yüz ölçümü 1500 kilometrekare ve genişliği 100 metre olan Tuz Gölü, Ankara, Konya ile Aksaray şehirlerinin sınırlarının birleştiği yerde bulunur. Yüz ölçümü açısından Türkiye'nin ikinci büyük gölü olan Tuz Gölü, Türkiye'nin tuz ihtiyacının yaklaşık %40 kadarını karşılamaktadır.
Tuz Gölün de oluşan tuz, yağmur sularının yer altında süzüldükten sonra daha önceden meydana gelmiş olan tuz donlarını eritmesi ve tektonik hatlar boyunca yüzey kısmına taşıması sonucunda oluşur. Ortalama derinliği 12 metre olan Tuz Gölü etrafında bulunan platoların arasında gömülmüş olan oldukça geniş bir tektonik çukurun en derin kısmında yer alır. Oluşan bu çukurluk neojen ve tektonik hareketler sonucu meydana gelmiştir ve doğu, batı ve güney bölgelerden faylar ile çevrilmiştir. Gölün yüzölçümü, kuvaternerde daha az yağış olduğu iklim koşullarında oldukça küçülmüştür ve zamanla da daha çok küçülen Tuz Gölü şu anki durumuna ulaşmıştır.
Tuz gölünün özellikleri, dışarıya akıntısı olmayan Tuz Gölü, yağış oranı 11.900 kilometre olan kapalı bir havza gölüdür. Yağış alanlarının geniş olmasına karşılık beslendiği kaynakları oldukça zayıf olan bu göle su ulaştıran akarsular yaz mevsiminde suları tamamıyla kuruyan ya da iyice azalmış durumda olan derelerdir. Bunlar Aksaray'dan gelen Melendiz çayı. Şereflikoçhisar'dan gelen Peçenek çayı ve gölün güney ve batı kısmından göle gelen İnsuyu, Kırkdelik ve Karasu çaylarıdır.
Tuz Gölü'nün yükselmesine Beyşehir gölünden gelen fazla sular Konya'nın atık suları ile Devlet Su İşleri tahliye kanalı da katkıda bulunmaktadır.
Ortalama su seviyesi yaklaşık 40 cm civarında olan Tuz Gölü nün su seviyesi yağışların çoğaldığı mayıs aylarında ise yaklaşık olarak 110 cm civarına yükselir. Yazın yağışların azalması nedeniyle aşırı sıcaklarda göl büyük bir oranla kurur. Tuz miktarının yüksek olması ve buharlaşma meydana gelmesi neticesinde göl sahasının çoğunluğunda her sene yenilenen 10-30 cm'lik tuz katılaşmasına sebep olmaktadır.
Yaz mevsiminin sonlarına doğru ise gölün tuz oranı yaklaşık olarak binde 329 oranına ulaşmaktadır. Kimyasal bileşimi olan bu gölde sodyum klorür içeren mutfak tuzu özelliğinde bir tuzluluk söz konusudur ve sodyum klorür miktarı sodyum sülfat ve magnezyum klorür miktarından daha fazladır. Tuz Gölünde tuz birikmesi birçok etkene bağlı tutulmaktadır. Çevresinde tuz tabakaları içeren oligosen ve jips formasyonlarının yer alması bu gölün tuz biriktirmesinde büyük bir role sahip olmuştur. Bununla birlikte gölün taban kısmında yer alan kaynaklardan da tuzlu suları geldiği gözlemlenmiştir. Gölün oldukça sığ olması ve buharlaşma oranının yüksek olması tuz birikmesine etki eden diğer bir faktördür. Yaz mevsiminde buharlaşmanın neticesinde tozlaşan tuz tabakaları çeşitli makineler ile kazınarak tuzlalarda toplanır ve elde edilen tuz yıkanıp öğütülerek fabrikalarda yıkanıp öğütülüp satışa sunulur.
2001 tarihinde özel koruma alanı ilan edilen Tuz Gölü ve çevresi phoenicopterus rubber diye isimlendirilen flamingo kolonilerinin üreme bölgeleri olmuştur. Tuz Gölü ve çevresi aynı zamanda anser albifrons olarak adlandırılan Sakarca kazının üreme merkezi haline gelmiştir.
Tuz Gölü'nün doğal yapısı, kış mevsiminde gölün kapladığı oldukça geniş su alanı, su kuşları açısından oldukça önem taşır ve kuşların kışlama alanı olmuştur. Gölde angıt, kılıçgaga, turnalar, yaban ördekleri, yağmurcunlar, yaban kazları ve tuzlu ortamlara oldukça uyum sağlayan flamingolar büyük bir topluluk şeklinde yaşarlar. Göl çevresinin daha ıssız olması sebebiyle kuşlar gölün çevresindeki su birikintilerinde, ekili alanlarda ve meralarda yaşayabilmekte ve kış mevsiminin en soğuk geçen günlerinde bile donmayan gölde yüzebilmektedir. İlkbahar mevsiminde gölün içinde meydana gelen bataklık ve adalar bataklık kırlangıcı, suna ve birçok martı türünün kuluçka yapmalarına olanak sağlar. Gölün etrafında tuzcul stepler ve endemik çeşitten meydana gelen hassas bitki toplulukları yer almaktadır. Tuz Gölü yakın ilişkide bulunduğu çevresinde yer alan Düden, Bolluk, Tersakan, Akgöl ve Eşmekaya Gölü gibi göllerle beraber birçok kuş türüne yaşam alanı oluşturmaktadır.
Tuz Gölü'nün jeolojik yapısı, kendine has bir jeolojik yapıya sahip olan Tuz Gölünün jeolojik yapısında 1000 metre devamlı süren de farklı yoğunluklarda olan bir toz katmanı bulunmaktadır. Bu tuz katmanı gölün etrafındaki tuz üretiminin devamlılığını sağlar ve tuz sanayinin ticaretine katkı sağlar.
Tuz Gölü havzasında yaklaşık 10 cm kalınlığında istiflenme meydana gelmiştir. Havzanın derin yerlerinin genelinde birbirleri ile yanal ve düşey yönde ilişkisi olan de fliş karakterli kireç taşı, kum taşı, çakıl taşı ve şeyl gibi birimler çökelirken, kenar yerlerinde bulunan karasal ve karasal birimlerin çökeldiği bilinmektedir. Tuz Gölü havzasının kuzey ve kuzeydoğu bölgesinde yer alan temel kayaç birbirimleri Mollaresul formasyonları, Temirözü, Kırşehir kristalin kompleksi'ne ait olan birimler Ankara karmaşığı batı ve güney batı bölgelerindeki temel kayaç birimleri ise alçak dereceli metamorfitler ile oluşur.
19.01.2024 07:58:09
Tuz Gölü ile ilgili bu madde bir taslaktır. Madde içeriğini geliştirerek Herkese açık dizin kaynağımıza katkıda bulunabilirsiniz. Sayfayı Düzenle
|
